Ferrytyna – co to jest i jakie ma znaczenie dla zdrowia?

27 / 10 / 2025 8 min czytania
Ostatnia aktualizacja: 27 / 10 / 2025

Do wykonania podstawowego badania żelaza potrzebna jest m.in. ferrytyna. Co to jest i dlaczego odgrywa tak ważną rolę? To białko, które magazynuje ten pierwiastek i pozwala szybko rozpoznać nadmiar lub niedobór żelaza w organizmie. Zarówno zbyt niska, jak i zbyt wysoka ferrytyna, mogą być sygnałem problemów zdrowotnych. Sprawdź normy i dowiedz się, jak utrzymać prawidłowy poziom ferrytyny!

Ferrytyna – co to jest? To musisz wiedzieć:

Ferrytyna to białko, które pełni funkcję głównego magazynu żelaza w organizmie, zabezpieczając zapas pierwiastka na wypadek niedoboru (np. przy anemii) oraz ograniczając powstawanie wolnych rodników.
Stanowi najbardziej miarodajny i rzetelny wskaźnik rzeczywistych zapasów żelaza, ponieważ w przeciwieństwie do żelaza w surowicy, jej stężenie waha się mniej i odzwierciedla długoterminowy stan gospodarki żelazem.
Zarówno zbyt niska ferrytyna (często objaw utajonego niedoboru lub anemii) jak i zbyt wysoka (sygnał stanów zapalnych, chorób wątroby, hemochromatozy) wymagają konsultacji lekarskiej i dalszej diagnostyki.
Aby utrzymać optymalny poziom, należy włączyć do diety źródła żelaza (hemowego – mięso, niehemowego – rośliny) i łączyć je z witaminą C, jednocześnie ograniczając spożycie kawy, herbaty i kakao w trakcie posiłków.

Spis treści

Ferrytyna co to jest? Rola w magazynowaniu żelaza

Ferrytyna to białko, które magazynuje żelazo w organizmie. Dzięki niej organizm ma „zapas” żelaza na czas, gdy jego poziom spada, np. przy niedokrwistości. Dodatkowo ferrytyna ogranicza powstawanie wolnych rodników w wyniku przemiany żelaza z formy Fe²⁺ do Fe³⁺.

Jak zbudowana jest ferrytyna?

Apoferrytyna – tworzy zewnętrzną osłonę i składa się z 24 łańcuchów białkowych, które dzielą się na dwa typy podjednostek:
- lekkie (L) – znajdują się m.in. w wątrobie i śledzionie,
- ciężkie (H) – są obecne w tkankach o dużym metabolizmie, m.in. w sercu.

Magazyn jonów żelaza – wewnętrzny rdzeń ferrytyny, w którym gromadzi się 1000–1500 atomów żelaza, a maksymalnie nawet do 4500 atomów.

Już wiesz, czym jest ferrytyna, za co odpowiada i z czego się składa. Sprawdź, dlaczego jest tak istotna przy ocenie poziomu żelaza w organizmie!

Ferrytyna a żelazo – związek i znaczenie dla organizmu

Jak wskazują lekarze, to właśnie ferrytyna w najbardziej rzetelny i wiarygodny sposób określa rzeczywisty stan żelaza w organizmie. Dlaczego sam pomiar żelaza w surowicy nie wystarcza? Przyczyną jest to, że stężenie żelaza waha się w ciągu doby i zależy od wielu czynników, np. suplementacji witaminy C czy diety. Ferrytyna natomiast odzwierciedla rzeczywiste zapasy żelaza w organizmie, a jej wynik jest bardziej miarodajny.

Ferrytyna badanie – kiedy i dlaczego warto je wykonać?

Zastanawiasz się, kiedy powinieneś wykonać badanie poziomu ferrytyny? Przede wszystkim najlepiej udać się na kontrolę w takich przypadkach jak:

podejrzenie niedoborów żelaza, które mogą objawiać się przez zmęczenie, osłabienie, brak apetytu, bladą skórę, zajady w kącikach ust, wypadanie włosów, rozdwajanie się paznokci, senność czy problemy z koncentracją,

diagnozowanie niedokrwistości, ponieważ dzięki pomiarowi ferrytyny lekarz może łatwiej odróżnić tę spowodowaną niedoborem żelaza od tej, która wynika z chorób przewlekłych,

kontrola skuteczności leczenia preparatami żelaza,

monitorowanie leczenia pacjentów dializowanych lub leczonych erytropoetyną,

diagnostyka nadmiaru żelaza, ponieważ badanie poziomu ferrytyny w połączeniu z wysyceniem transferryny (%TSAT) zwiększa podejrzenie takich chorób jak hemochromatoza i hemosyderoza,

stany zapalne, infekcje, choroby autoimmunologiczne, a także nowotworowe, ponieważ ferrytyna może rosnąć jako białko ostrej fazy.

Jak podkreśla mgr dietetyk kliniczny, Natalia Kukucka:
Badanie poziomu ferrytyny to najprostszy sposób, aby ocenić zapasy żelaza w organizmie i rozpoznać jego nadmiar lub niedobór. Sprawdź, jakie wyniki są uznawane za normę, a co powinno skłonić Cię do konsultacji z lekarzem!

Ferrytyna – norma u kobiet i mężczyzn

Wartości referencyjne w przypadku ferrytyny mogą się różnić w zależności od laboratorium, a także takich czynników, jak m.in. wiek. Jaki poziom powinna mieć ferrytyna? Normy najczęściej wyglądają następująco:

dla mężczyzn są to wartości od 30 do 300 ng/ml,
dla kobiet norma ferrytyny wynosi od 15 do 200 ng/ml.

Pamiętaj jednak, żeby każdorazowo weryfikować wynik w odniesieniu do zakresu wartości podanych przez laboratorium. Co może oznaczać zbyt wysoka lub zbyt niska ferrytyna?

Niska ferrytyna co oznacza – przyczyny i skutki

Niski poziom ferrytyny bardzo często objawia się poprzez takie sygnały, jak wspomniane już wcześniej chroniczne zmęczenie, senność, wypadanie włosów, rozdwajanie się paznokci, czy problemy z koncentracją. Takie symptomy bardzo często mogą być mylone z innymi niedoborami lub schorzeniami ze względu na to, że nie są specyficzne.

Wśród możliwych przyczyn niskiego poziomu ferrytyny wyróżnia się m.in.:

utajony niedobór żelaza,
zbyt niską ilość żelaza w codziennej diecie (często zdarza się u osób stosujących diety eliminacyjne),
problemy z wchłanianiem żelaza (powodem może być m.in. celiakia),
utratę krwi przy miesiączkach lub krwawienia z przewodu pokarmowego, układu moczowego czy dróg rodnych.

Do skutków takiego stanu można zaliczyć m.in. anemię, pogorszenie pracy układu nerwowego, spadek odporności, osłabienie fizyczne czy zaburzenia hormonalne.

Wysoka ferrytyna co oznacza – przyczyny i skutki

Już wiesz, po czym poznać niedobór żelaza, a co wskazuje na jego nadmiar? Wśród oznak wymienia się m.in. ból stawów, pogorszenie samopoczucia czy problemy z układem pokarmowym.

Do najczęstszych przyczyn podwyższonej ferrytyny należą m.in.:

stany zapalne,
przewlekłe choroby, np. wątroby – zapalenie, marskość,
alkoholizm,
występowanie niektórych nowotworów,
hemochromatoza, czyli choroba, w której organizm nadmiernie wchłania żelazo,
zbyt duża ilość żelaza w organizmie np. w wyniku przyjmowania dużych dawek preparatów z tym pierwiastkiem.

Taki stan utrzymujący się przez dłuższy czas może prowadzić do odkładania się żelaza w wątrobie, sercu czy trzustce. Z biegiem czasu może dojść do ich uszkodzenia, rozwoju chorób, a nawet nowotworu wątrobowokomórkowego.

Jak dbać o optymalny poziom ferrytyny? Porady dietetyczne

Jak wskazują badania, przyczyna niedoboru żelaza bardzo często jest związana z niewłaściwą dietą. Jak więc zadbać o prawidłowy poziom tego pierwiastka w organizmie?

Zalecenie	Opis / Przykłady produktów
Włącz źródła żelaza hemowego	Produkty pochodzenia zwierzęcego, np. czerwone mięso, ryby.
Sięgaj po żelazo niehemowe (roślinne)	Pełnoziarniste zboża, kiełki, suszone owoce, nasiona, orzechy, szpinak, jarmuż.
Zwiększ ilość witaminy C	Poprawia wchłanianie żelaza; spożywaj owoce cytrusowe, paprykę, kiszonki.
Kontroluj suplementację żelaza	Stosuj dawki zalecone przez lekarza lub producenta – unikaj nadmiaru.
Ogranicz produkty hamujące wchłanianie	Kawę, herbatę, ziołowe napoje i kakao pij przed lub po posiłkach.
Obniżaj zawartość kwasu fitynowego	Moczenie nasion, fermentowanie produktów ułatwia przyswajanie żelaza.

Chcesz wesprzeć pracę układu pokarmowego, mikroflorę jelitową i układ odpornościowy? Dobrym wyborem będzie Bifidobiotic NS 35 g, który zawiera dwa unikatowe szczepy bakterii, czyli Bifidobacterium animalis AMT30 i Bifidobacterium breve AMT32. Produkt nie zawiera konserwantów, jest odpowiedni dla wegan, a jego skuteczność została potwierdzona badaniami.

Jeśli cierpisz na problemy z jelitami, dokuczają Ci wzdęcia zaparcia czy biegunki, lub potrzebujesz regeneracji po antybiotykoterapii, wypróbuj Mycobiotic NS 105 g z trzema unikatowym szczepami bakterii. Sprawdzi się on również wtedy, gdy planujesz podróże i chcesz podjąć działania profilaktyczne.

Podsumowanie

Już wiesz, jaką rolę pełni ferrytyna, co to jest, a także czym grozi niedobór oraz nadmiar żelaza. Jeżeli podejrzewasz u siebie problemy z tym pierwiastkiem, wykonaj badanie poziomu ferrytyny i skonsultuj się ze specjalistą. Tylko dzięki temu możesz mieć pewność, że Twoje zdrowie jest pod kontrolą.

A jeżeli szukasz produktów, które pomogą Ci zadbać m.in. o prawidłową pracę jelit i układ odpornościowy, sprawdź ofertę Nature Science i wybierz probiotyki dopasowane do swoich potrzeb.

FAQ – najczęściej zadawane pytania

Co to jest apoferrytyna i czym różni się od ferrytyny?

Apoferrytyna to białkowa otoczka ferrytyny, niezawierająca jeszcze jonów żelaza. Jest to pusta struktura składająca się z 24 łańcuchów (podjednostek L i H), która dopiero po związaniu żelaza (do 4500 atomów) staje się w pełni funkcjonalną ferrytyną, będącą aktywnym magazynem tego pierwiastka w organizmie.

Jakie są normy ferrytyny i co oznaczają wartości referencyjne dla kobiet i mężczyzn?

Normy ferrytyny są zmienne, ale zazwyczaj wynoszą około 15-200 ng/ml dla kobiet oraz 30-300 ng/ml dla mężczyzn. Różnice wynikają głównie z utraty żelaza podczas miesiączek. Poziom w dolnej granicy normy może już wskazywać na utajony niedobór żelaza, nawet jeśli nie występuje jeszcze pełnoobjawowa anemia.

Czy wysoka ferrytyna zawsze świadczy o hemochromatozie lub nadmiarze żelaza?

Nie zawsze. Chociaż podwyższona ferrytyna może wskazywać na hemochromatozę (nadmierne wchłanianie żelaza) lub nadmiar żelaza z innych przyczyn (np. suplementacja, transfuzje), jest ona również białkiem ostrej fazy. Oznacza to, że jej poziom rośnie gwałtownie w odpowiedzi na stany zapalne, infekcje, choroby wątroby, a także niektóre nowotwory, maskując faktyczne zapasy żelaza.