Czym są probiotyki?
Słowo probiotyk pochodzi od greckiego pro bios, czyli dla życia. Zgodnie z definicja FAO i WHO probiotykami nazywamy żywe mikroorganizmy, które podatne w odpowiedniej ilości mają korzystny wpływ na zdrowie gospodarza. Już w starożytności dostrzegano dobroczynny wpływ bakterii fermentujących mleko na organizm człowieka, ale sam termin probiotyk został wprowadzony w 1965 roku. Odnosił się do substancji lub organizmu wpływającego na równowagę mikroflory jelitowej.
Dobre bakterie
Mikroflorę jelitową tworzą różne drobnoustroje. Szacuje się, że w przewodzie pokarmowym obecnych jest 1014 komórek mikroorganizmów i nawet 1500 gatunków różnych bakterii. Wśród drobnoustrojów, zasiedlających nasz przewód pokarmowy, są te, które wywierają korzystny wpływ na nasze zdrowie, ale również chorobotwórcze i oportunistyczne, czyli takie, które wywołują zakażenia u gospodarza z obniżoną odpornością. Mianem probiotyków określa się szczepy konkretnych, żywych i niepatogennych organizmów o wielokierunkowym działaniu. Jeśli są one podawane w odpowiednich ilościach, mają dobroczynny wpływ na nasze zdrowie. Probiotykami nazywa się również preparaty, które zawierają takie mikroorganizmy.
Drobnoustroje o właściwościach probiotycznych
Do drobnoustrojów o właściwościach probiotycznych zalicza się bakterie z rodzaju Lactobacillus, Bifidobacterium, Streptococcus thermopilus, a także drożdże Saccharomyces bouladrii. Jednak każdy szczep probiotyczny powinien być identyfikowany nie tylko na podstawie samego rodzaju, ale również gatunku i szczepu, np. Lactobacillus acidophilus LC1 czy Lactobacillus Plantarum AMT4. Oznaczenie literowo-cyfrowe obok nazwy drobnoustroju wskazuje na zbiór drobnoustrojów, w którym przechowywany jest szczep wzorcowy.
Mechanizm działania probiotyków
Prawidłowe funkcjonowanie organizmu uzależnione jest od równowagi mikroflory jelitowej i obecności pożytecznych drobnoustrojów probiotycznych. Probiotyki stymulują układ odpornościowy, zapobiegają zakażeniom i zapobiegają rozwojowi bakterii patogennych. Hamowanie rozwoju chorobotwórczych drobnoustrojów polega na wytwarzaniu przez probiotyki kwasów organicznych (kwaśne pH to środowisko bardzo niekorzystne dla szkodliwych bakterii, za to stwarzające idealne warunki dla pałeczek kwasu mlekowego) i produkcję nadtlenku wodoru (hamuje on rozwój patogenów, które nie syntetyzują enzymów zabezpieczających przed utlenianiem mostków disiarczkowych w białkach). Pożyteczne mikroorganizmy stymulują perystaltykę jelit i utrudniają patogennym drobnoustrojom przyleganie do ścian jelita.
Jak probiotyki oddziałują na nasz organizm?
Probiotyki działają wielokierunkowo, m.in. stymulują nasz układ odpornościowy, wzmacniając fagocytozę, zwiększając aktywność makrofagów i limfocytów, a także zwiększając produkcję i aktywność przeciwciał. Zapobiegają zaburzeniom wypróżniania (leczą i zapobiegają biegunkom o różny podłożu), przywracają prawidłową mikroflorę jelitową, zapewniają ciągłość nabłonka jelitowego, rozkładają resztki pokarmowe i zwiększają przyswajalność elektrolitów oraz składników mineralnych. Zapobiegają nawrotom infekcji intymnych grzybicznych i bakteryjnych. Drobnoustroje probiotyczne powinny być przyjmowane przez osoby z nietolerancją laktozy – łagodzą jej objawy, wytwarzając enzym β-galaktozydazę, który rozkłada laktozę. Oprócz tego wpływają na poprawę profilu lipidowego u osób z wysokim poziomem cholesterolu – niektóre szczepy Lactobacillus acidophilus mogą wchłaniać cholesterol z pokarmu. Uważa się również, że probiotyki zmniejszają ryzyko wystąpienia raka jelita grubego, ponieważ ograniczają rozwój bakterii produkujące fekalne enzymy prokancerogenne.
