Infekcje intymne u kobiet
Infekcje intymne u kobiet są niezwykle powszechne i stanowią jeden z głównych powodów, dla których konieczna jest wizyta u ginekologa. Według statystyk szacuje się, że ponad 70% kobiet przynajmniej raz w życiu miało dolegliwości intymne. Chociaż nie są one związane z wysoką śmiertelnością, infekcje pochwy są przyczyną znacznej zachorowalności wśród kobiet. Uporczywy świąd, pieczenie, upławy o intensywnym zapachu, ból podczas oddawania moczu oraz gorączka to tylko kilka objawów, które mogą towarzyszyć infekcjom okolic intymnych. Objawy te kojarzone są z różnymi stopniami lęku i nastroju depresyjnego oraz mają negatywny wpływ na samoocenę, jakość życia oraz relacje seksualne.
W artykule opisano czym jest mikrobiom pochwy, jakie są rodzaje infekcji intymnych, jak je rozpoznawać i leczyć.
MIKROBIOM POCHWY – KOBIECY SKARB
Mikroorganizmy zasiedlające ciało człowieka wewnątrz lub na zewnątrz określa się mianem mikrobioty, a ich budowę genomową – mikrobiomem. Indywidualny mikrobiom nabywa się podczas porodu i ulega on zmianom przez całe życie.
Specyficzne mikroorganizmy obecne są w jamie ustnej, nieco inne występują w układzie oddechowym, przewodzie pokarmowym, na skórze, a jeszcze inne w pochwie i jej okolicach.
W skład mikrobioty pochwy zdrowej kobiety wchodzą różnorodne mikroorganizmy, zarówno tlenowe, jak i beztlenowe. Na 1 mililitr wydzieliny pochwowej przypada nawet 1 miliard mikroorganizmów! U kobiet w wieku rozrodczym dominują bakterie kwasu mlekowego, głównie Lactobacillus spp., które utrzymują kwaśny odczyn wydzieliny pochwowej (pH 3,5–4,5). Niskie pH pochwy jest uważane za kluczowy czynnik ochronny przed namnażaniem się patogenów.
Zaburzenia naturalnej równowagi środowiska pochwy, a w konsekwencji wzrost wartości pH przyczyniają się do rozwoju drobnoustrojów chorobotwórczych, które są przyczyną zaburzeń zdrowia okolic intymnych.
RODZAJE INFEKCJI INTYMNYCH
Różnorodne czynniki takie jak: długotrwała antybiotykoterapia, antykoncepcja, zaburzenia hormonalne, czy aktywność seksualna stanowią najczęstsze przyczyny wzrostu ryzyka infekcji.
Do najbardziej powszechnych stanów zapalnych pochwy zalicza się:
– infekcje wirusowe – wywołane przez wirusy w obrębie sromu i pochwy, np. opryszczka warg sromowych, kłykciny kończyste,
– infekcje grzybicze (kandydozy) – wywoływane przerostem drożdżaków z rodzaju Candida
– infekcje bakteryjne (bakteriozy) – spowodowane zaburzeniem równowagi mikrobiologicznej pochwy (zmniejszeniem ilości pałeczek Lactobacillus i namnażaniem bakterii patogennych np. Gardnerella vaginalis, chlamydia, mykoplazmy)
– infekcje mieszane (bakteryjno-grzybicze)
Jak rozróżnić infekcję bakteryjną od grzybiczej? Najważniejszą różnicą jest wygląd i woń wydzieliny pochwy. W przypadku infekcji grzybiczej wydzielina ta ma serowatą konsystencję i jest bezwonna, natomiast podczas infekcji bakteryjnej jest ona wodnista i ma intensywny, nieprzyjemny zapach.
MITY NA TEMAT INFEKCJI INTYMNYCH
Kobiety często dokonują samodiagnozy poszukując informacji w Internecie, gdzie krąży wiele szkodliwych mitów. Oto kilka z nich:
– „Podmywanie się octem jabłkowym w celu dezynfekcji miejsc intymnych” – nie ma żadnych dowodów na to, by takie działanie miało jakieś pozytywne skutki, wręcz przeciwnie. Może prowadzić do pogorszenia objawów infekcji i zaostrzenia podrażnień, które trudniej będzie wyleczyć.
– „Perły księżniczki” czyli naturalne, ziołowe tampony mające na celu oczyścić pochwę z toksyn – w tym przypadku także nie ma żadnych dowodów naukowych potwierdzających ich skuteczność. Pochwa nie ma w sobie toksyn, z których trzeba by było ją oczyszczać. Nie należy wkładać do niej niczego na czas dłuższy niż kilka godzin, będzie to bowiem sprzyjać pojawieniu się infekcji.
– „Infekcje intymne dotyczą tylko młodych aktywnych seksualnie kobiet” – pamiętajmy, że infekcje mogą wystąpić w każdym wieku. Nie jest to powód do wstydu, ale do wizyty u lekarza już owszem.
– „Irygacja to najlepszy sposób higieny”- niestety irygacja powoduje więcej szkody niż pożytku. Tak duża ingerencja zaburza naturalną równowagę bakterii odpowiedzialnych za właściwy poziom pH i tworzenie bariery ochronnej. Infekcje mogą więc łatwiej się rozprzestrzeniać.
– „Im częściej myjesz waginę tym lepiej” – higiena miejsc intymnych jest bardzo ważna, ale wszystko z umiarem. Pochwa jest zdolna do samooczyszczania się. Zbyt częste i agresywne mycie jej powoduje wymywanie dobrych bakterii, które warunkują zdrowie intymne. Skóra w tych okolicach jest bardzo wrażliwa, dlatego należy ją myć delikatnie, aby nie dopuścić do mechanicznych podrażnień.
LECZENIE
Należy pamiętać, że już w przypadku pierwszych niepokojących objawów, podstawą jest jak najszybsze udanie się do lekarza ginekologa na badanie i konsultację. Większość infekcji można rozpoznać i efektywnie leczyć, pod warunkiem, że podejmie się odpowiednie działania i kroki diagnostyczne.
Terapia infekcji intymnych z wykorzystaniem antybiotyków jest często nieskuteczna i wpływa negatywnie na równowagę mikrobiologiczną pochwy. Właściwości bakteriobójcze antybiotyków działają nie tylko na drobnoustroje chorobotwórcze, ale również te dobre, fizjologiczne. W konsekwencji hamowany jest rozwój m.in. bakterii z rodzaju Lactobacillus, przez co wagina pozbawiona jest naturalnej ochrony. Zatem ryzyko nawrotu zakażenia niebezpiecznie rośnie. W leczeniu i zapobieganiu infekcji istotne jest zadbanie o prawidłową, naturalną mikrobiotę pochwy.
PROBIOTYKI GINEKOLOGICZNE
Probiotyki ginekologiczne to żywe kultury bakterii kwasu mlekowego Lactobacillus, przeznaczone do stosowania doustnego lub dopochwowego. Mają na celu przywrócenie zaburzonej mikrobioty pochwy do stanu fizjologicznego.
Stosowanie probiotyków ginekologicznych zaleca się:
– wspomagająco w leczeniu infekcji intymnych
– podczas oraz po zakończeniu antybiotykoterapii
– profilaktycznie dla kobiet (przed oraz w trakcie podróży, przy częstym korzystaniu z sauny czy basenu)
Istnieje ścisły związek pomiędzy mikrobiotą pochwy, a tą która zasiedla jelita. Przewód pokarmowy jest głównym rezerwuarem bakterii i gdy dojdzie do osłabienia systemu ochronnego pochwy, bakterie z przewodu pokarmowego migrują do okolic intymnych i próbują się tam zasiedlić. Podobna sytuacja dotyczy dróg moczowych. Bakterie wywołujące zapalenie pęcherza pochodzą z układu pokarmowego. Dlatego też przy zakażeniach układu moczowo-płciowego tak ważne jest wspomaganie mikrobiomu jelit probiotykami doustnymi.
Ponadto dla kobiet podatnych na nawracające infekcje intymne rekomenduje się preparaty do stosowania zewnętrznego (na okolice sromu) np. w postaci serum. Tego typu preparaty zawierają żywe szczepy bakterii oraz ich metabolity, dzięki czemu ich stosowanie prowadzi do odbudowy mikrobiomu pochwy oraz poprawy stanu okolic intymnych.
Liczne badania naukowe wskazują na to, że stosowanie dobrej jakości preparatów probiotycznych często daje dużo lepsze efekty niż terapie antybiotykami.
PODSUMOWANIE
Infekcje intymne kobiet to uciążliwe schorzenia, które często wymagają długotrwałego leczenia. Warto więc dbać o podstawowe działania profilaktyczne tj. prawidłową higienę, zbilansowana dieta, odpowiedni dobór bielizny, ubrań, a przede wszystkim regularne badania ginekologiczne.
Dolegliwości ze strony układu płciowego, nawet jeśli nie wyglądają na groźne, nie powinno się bagatelizować, ponieważ nieleczone mogą przerodzić się w bardzo poważny problem i prowadzić nawet do niepłodności. Zdarza się także, że potencjalnie drobna infekcja maskuje groźną chorobę, nawet nowotworową.
Piśmiennictwo:
– Alain G., Alexandra R. 2021. Mikrobiom skóry. Przewodnik po świecie naturalnej i zrównoważonej pielęgnacji skóry. Wydawnictwo Znak Koncept.
– Eschenbach D. 1983. Vaginal infection. Clinical Obstetrics and Gynecology 26(1). P. 186-202.
– Kalia N., Singh J., Kaur M. 2020. Microbiota in vaginal health and pathogenesis of recurrent vulvovaginal infections: a critical review. Annals of Clinical Microbiology and Antimicrobials volume 19, Article number: 5.
– Palmeira-de-Oliveira R., Palmeira-de-Oliveira A., Martinez-de-Oliveira J. 2015. New strategies for local treatment of vaginal infections. Advanced Drug Delivery Reviews. Vol. 92, 15. P. 105-122
– Sobel J.D. 1990. Vaginal Infections in Adult Women. Medical Clinics of North America Vol. 74, Issue 6, P. 1573-1602
– Tuszyński P. 2021. Probiotyki i prebiotyki. Kompendium wiedzy dla farmaceutów i lekarzy. Wydawnictwo farmaceutyczne.
Sylwia Siwczak mgr mikrobiologii
