Probiotyki a prebiotyki

Równowaga mikroflory jelitowej jest kluczowa dla prawidłowego funkcjonowania naszego organizmu. Niezbędne w jej utrzymaniu są probiotyki, czyli żywe mikroorganizmy, które podawane w odpowiedniej ilości pozytywnie oddziałują na zdrowie gospodarza. Dosyć często probiotyki mylone są z prebiotykami. Prebiotyki również korzystnie wpływają na nasze zdrowie, jednak w inny sposób. Mianem prebiotyków określa się substancje pobudzające wzrost lub aktywność korzystnych dla organizmu bakterii obecnych w jelicie grubym.

Probiotyki

Układ pokarmowy człowieka zasiedlają różne rodzaje drobnoustrojów – mikroorganizmy chorobotwórcze, oportunistyczne i takie, które mają korzystny wpływ na nasz organizm. Te ostatnie nazywamy probiotykami. Są to określone szczepy żywych, niepatogennych organizmów o wielokierunkowym działaniu. Nazwa probiotyk odnosi się również do produktów i preparatów zawierających pożyteczne drobnoustroje. Do najbardziej znanych i najczęściej stosowanych mikroorganizmów o działaniu probiotycznym zalicza się bakterie kwasu mlekowego z rodzaju Bifidobacterium, Lactobacillus, a także Streptococcus thermopilus oraz grzyby Saccharomyces bouladrii. Wybierając preparat probiotyczny, trzeba zwrócić uwagę nie tylko na rodzaj bakterii, ale również na nazwę gatunkową i literowo-cyfrowe oznaczenie szczepu, np. Lactobacillus plantarum AMT14, ponieważ nie wszystkie bakterie kwasu mlekowego wykazują działanie probiotyczne.

Dlaczego warto sięgać po probiotyki?

Probiotyki mają wręcz nieocenione działanie. Stymulują nasz układ odpornościowy poprzez wzmacnianie fagocytozy, zwiększanie aktywności makrofagów i limfocytów oraz zwiększaną produkcję i aktywność przeciwciał. Chronią przed kolonizacją i hamują rozwój drobnoustrojów patogennych, m.in. poprzez utrzymywanie niskiego (kwaśnego) pH, niekorzystnego właśnie dla mikroorganizmów chorobotwórczych. Stabilizują mikroflorę jelitową, zapobiegają i eliminują biegunki o różnym podłożu, zmniejszają objawy nietolerancji laktozy, częściowo wchłaniają cholesterol z pokarmu, zwiększają przyswajalność elektrolitów, makro- i mikroelementów. Niektóre probiotyki biorą udział w wytwarzaniu ważnych witamin z grupy B oraz witaminy K.

Prebiotyki

Prebiotyki to nietrawienne (odporne na działanie enzymów trawiennych) składniki żywności, które poprawiają pracę jelit, stymulując wzrost lub aktywność mikroorganizmów zasiedlających jelita gospodarza. W odróżnieniu od probiotyków nie zawierają żadnych drobnoustrojów. Prebiotykami mogą być zarówno tłuszcze, białka, jak i oligo- oraz polisacharydy.

Substancje prebiotyczne trafiają do światła jelit w formie częściowo strawionej. W jelitach, za sprawą mikroflory jelitowej, dochodzi do fermentacji prebiotyków, z których powstają krótkołańcuchowe kwasy tłuszczowe (masłowy, propionowy i octowy), a także inne substancje (niskocząsteczkowe produkty przemiany materii, kwas 2-pirolidono-5karboksylowy, bakteriocyny, pochodne tlenu), pozytywnie oddziałujące na nasze zdrowie.

Dlaczego prebiotyki są ważne

Jeśli chodzi o prebiotyki, najczęściej występującymi w naszej diecie są: laktuloza, poli- i oligosacharydy (inulina, fruktooligosacharydy) i mannanoligosacharydy. Występują one m.in. szparagach, karczochach, korzeniu cykorii, cebuli, otrębach pszenicznych i pełnoziarnistej mące pszenicznej, czosnku czy topinamburze.

Prebiotyki przyczyniają się do wzrostu dobrej flory bakteryjnej, tak ważnej dla naszego ogólnego stanu zdrowia. Działają aktywizująco na bakterie odpowiedzialne za procesy fermentacyjne w jelicie grubym. Bakterie te hamują wzrost drobnoustrojów chorobotwórczych, odpowiedzialnych za  niektóre chorób jelit. Badania wykazują, że prebiotyki mogą pozytywnie wpływać na wchłanianie wapnia i innych minerałów, zmniejszać ryzyko nadciśnienia i poprawiać efektywność układu odpornościowego.