Probiotyki w antybiotykoterapii

Równowaga mikroflory jelitowej jest bardzo ważna dla organizmu i jego odporności. Jeżeli z jakiegoś powodu zostanie ona zakłócona, mogą pojawić się różne problemy, np. kłopoty z trawieniem, infekcje układu moczowego czy zespół jelita drażliwego. Tymczasem nawet krótkotrwała antybiotykoterapia może niekorzystnie wpływać na skład flory zasiedlającej układ pokarmowy.

Pożyteczne bakterie probiotyczne

Nasz układ pokarmowy zasiedlają nie tylko mikroorganizmy pożyteczne, mające pozytywny wpływ na zdrowie, ale również chorobotwórcze. Do najlepiej poznanych drobnoustrojów probiotycznych (czyli tych pożytecznych) należą bakterie z rodzaju Lactobacillus i Bifidobacterium oraz drożdże Saccharomyces boulardi. Wytwarzając substancje bakteriobójcze i bakteriostatyczne, a także kwasy organiczne, hamują one rozwój patogennych mikroorganizmów i chronią układ pokarmowy przed bakteriami chorobotwórczymi. Dodatkowo stymulują perystaltykę jelit, co utrudnia drobnoustrojom patogennym przyleganie do ścian jelita, biorą także udział w procesach metabolicznych. Bakterie probiotyczne stymulują produkcję przeciwciał odpornościowych i biorą udział w wytwarzaniu witamin (m.in. witamin z grupy B i witaminy K).

Antybiotyki a bakterie probiotyczne

Przez stulecia lekarze mieli problem z leczeniem chorób zakaźnych. Trudno było znaleźć środek, który skutecznie niszczyłby bakterie chorobotórcze, a jednocześnie był bezpieczny dla gospodarza. W 1928 roku dokonał tego Alexander Fleming, odkrywając penicylinę (została ona wprowadzony do leczenia w I połowie lat 40. XX wieku).

Probiotyk to słowo wywodzące się z greki, pro bios – dla życia. Również antybiotyk ma grecki źródłosłów– ἀντί (anti) oznacza przeciw, a βίος (bios) życie. Sama etymologia powinna naprowadzić nas na to, jak działają antybiotyki na drobnoustroje prebiotyczne. Okazało się że antybiotyki (zwłaszcza te o szerokim spektrum działania), owszem, niszczą bakterie chorobotwórcze, ale niszczą również te, które są niezbędne w mikroflorze jelitowej.

Działanie antybiotyków

Antybiotyki stosuje się głównie w leczeniu zakażeń bakteryjnych, chociaż niektóre z nich można stosować także w przypadku zakażeń pierwotniakami oraz infekcji grzybiczych. Podawane są profilaktycznie pacjentom przed zabiegami chirurgicznymi, aby zapobiec zakażeniom bakteryjnym w przypadku osłabienia odporności. Niektóre antybiotyki mają działanie bakteriobójcze (powodują śmierć komórki bakteryjnej), inne wpływają na metabolizm bakterii, ograniczając jej możliwość rozmnażania się. Podstawą antybiotykoterapii jest zasada selektywnej toksyczności Ehrliha. O zjawisku mówimy, gdy związek chemiczny stosowany w określonym stężeniu wywiera silniejsze działanie szkodliwe w stosunku do mikroorganizmu patogennego niż w stosunku do gospodarza.

Probiotyki działające osłonowo i odbudowujące florę jelitową

Nawet krótkotrwałe przyjmowanie antybiotyków może zaburzyć mikroflorę jelitową, powodując spadek liczby pożytecznych bakterii z rodzaju Lactobacillus i Bifidobacterium przy wzroście liczby mikroorganizmów chorobotwórczych. Niestety – odbudowa mikroflory może trwać nawet kilka lub kilkanaście miesięcy. Z tego powodu warto zadbać o siebie i w czasie antybiotykoterapii (i po niej) sięgać po preparaty probiotyczne. Nie wystarczy, że preparat zawiera np. bakterie Bifidobacterium. Na opakowaniu probiotyków należy szukać informacji o rodzaju, gatunku i szczepie bakterii (ten ostatni wyrażony jest kodem literowo-cyfrowym), np. Bifidobacterium animalis AMT30. Trzeba pamiętać, że probiotyków nie powinniśmy zażywać z antybiotykami – należy odczekać minimum 2 godziny, aby antybiotyk nie zniszczył cennych bakterii probiotycznych. Po zakończeniu antybiotykoterapii warto wydłużyć czas przyjmowania probiotyków. Dzięki temu szybciej odbudujemy mikroflorę jelitową.