Probiotyki w walce z chorobami jamy ustnej

Według statystyk połowa trzylatków i aż 90% nastolatków w naszym kraju zmaga się z próchnicą. I chociaż leczenie zębów jest dzisiaj bezbolesne, niechętnie dbamy o higienę jamy ustnej. Nie chodzimy na profilaktyczne wizyty, a do dentysty wybieramy się dopiero wówczas, gdy ból jest nieznośny. W Polsce aż 70% osób ma próchnicę. Najczęściej bagatelizujemy fakt, że w naszych zębach pojawiają się ubytki. Tymczasem próchnica może wiązać się z poważnymi konsekwencjami dla naszego zdrowia.

Próchnica – co to za choroba?

Próchnica jest chorobą zakaźna polegającą na demineralizacji tkanek zębów. W początkowej fazie uszkodzeniu ulegają twarde tkanki zębów, nieleczona choroba dotyka również głębszych partii zębów i niszczy całą ich strukturę. Wywoływana jest przez bakterie, przede wszystkim paciorkowce  Streptococcus mutans. Istnieją jednak czynniki zwiększające podatność na zachorowanie, są to m.in. zła higiena jamy ustnej, niektóre choroby (np. refluks żołądkowy, cukrzyca), uwarunkowania genetyczne oraz niewłaściwa dieta (np. uboga w wapń fosfor, niewystarczające ilości witaminy D, A, E, C) i spożycie cukru. Bakterie w jamie ustnej rozkładają cukier, co powoduje szybki spadek pH płytki nazębnej – do progu, w którym dochodzi do odwapniania szkliwa. Nieleczona próchnica może być przyczyną wielu chorób ogólnoustrojowych, m.in. chorób nerek, układu krążenia, stawów czy problemów okulistycznych.

Mikrobiom jamy ustnej a próchnica

Mikrobiom jamy ustnej tworzy kilkaset gatunków bakterii – w jego skład wchodzą zarówno dobroczynne bakterie probiotyczne, jak i te, które odpowiedzialne są za powstawanie i rozwój próchnicy. Bakterie probiotyczne działają podobnie jak w jelitach, stymulują odporność, wytwarzają bakteriocyny, hamują stany zapalne i konkurują z mikroorganizmami patogennymi o miejsca receptorowe na błonie śluzowej i składniki odżywcze. Badania przeprowadzone w 2016 roku wykazały, że jeden ze szczepów bakterii probiotycznych może być szczególnie ważny w kontekście walki z bakteriami Streptococcus mutans, które zamieniają cukier w kwas mlekowy, tworząc idealne warunki do odkładania się płytki nazębnej i powstawania próchnicy. Okazało się, że badany szczep bakterii probiotycznych skutecznie powstrzymuje streptokoki przed namnażaniem się i odkładaniem pyłki nazębnej. Inne badania także potwierdzają, że probiotykoterapia może dawać rezultaty w zapobieganiu i leczeniu próchnicy. Stwierdzonona przykład, że również bakterie z rodzaju Lactobacillus hamują wzrost Streptococcus mutans, jednocześnie ograniczając rozwój biofilmu pokrywającego powierzchnię zębów. Niektóre szczepy bakterii probiotycznych nie tylko hamują namnażanie się streptokoków, ale produkują enzym, który neutralizuje kwasy znajdujące się w jamie ustnej, oraz dekstranezę, która ma zdolność niszczenia biofilmu wytwarzanego przez bakterie odpowiedzialne za powstawanie próchnicy.

Probiotyki dla zdrowych zębów i dziąseł

Probiotyki ważne są dla zdrowia naszej jamy ustnej również z innych powodów – pomagają w zapobieganiu chorób przyzębia i korzystnie wpływają na stan dziąseł. W jednym z badań grupa uczestników z objawami zapalenia dziąseł przyjmowała suplement z bakterią Lactobactillus reuteri. U wszystkich stwierdzono widoczną poprawę. W innym badaniu pacjentom cierpiącym na paradontozę podawano szczep Lactobacillus brevis. Jak się okazało, podawanie probiotyku spowodowało całkowite wyeliminowanie lub wyraźną poprawę stanu zdrowia pacjentów. Suplementacja probiotykami może być pomocna również w walce z nieświeżym oddechem – za nieświeży oddech odpowiedzialne są bakterie beztlenowe zasiedlające jamę ustną. Według badań dobroczynne mikroorganizmy probiotyczne są w stanie zredukować ich liczbę w jamie ustnej.