Sport a probiotyki (1)

Osoby uprawiające sport amatorsko, a tym bardziej profesjonalni zawodnicy ze względu na wysoką aktywność fizyczną są bardziej narażeni na infekcję dróg oddechowych oraz przewodu pokarmowego (od 20% do nawet 50% sportowców). Choroby te źle wypływają na kondycję psychiczną i fizyczną sportowca pogarszając osiągane wyniki. Uważa się, że nieodpowiedni skład mikroflory jelitowej, często występujący u zawodowych sportowców, może być powiązany ze zwiększoną podatnością na infekcje.

Probiotyki znajdują coraz szersze zastosowanie w zapobieganiu i leczeniu chronicznych infekcji oraz innych chorób u sportowców.

Sportowcy są szczególnie narażeni na zaburzenia flory jelitowej, co wynika z dużej podaży białka, które może powodować wzrost drobnoustrojów chorobotwórczych. Kolejne powody to częste stosowanie leków przeciwbólowych i chroniczny stan zapalny wywołany intensywnym treningiem. Są to jedne z najbardziej prozaicznych przyczyn zaburzeń mikrobiomu jelitowego.

Również współczesny tryb życia i dieta powoduje zachwianie bakteryjnej równowagi jelitowej, a to za sprawą:

• rafinowanych cukrów, mąki, słodyczy;
• małej ilości błonnika i prebiotyków ( stanowiących pożywkę dla laktobakterii);
• antybiotyków i sterydów ( niszczą florę jelit);
• używek tj. kawa, alkohol papierosy;
• szczepienia, promienie rtg.

Probiotyki to drobnoustroje, które są zdolne do kolonizowania ludzkiego układu pokarmowego i wywierają pozytywny wpływ na funkcjonowanie gospodarza. Nazywane są żywnością czynnościową, są to wyselekcjonowane kultury bakteryjne, najczęściej pałeczki kwasu mlekowego (lactobacillus).

Wskazane jest również spożywanie kiszonych warzyw, np. w kiszonych ogórkach powszechnie występuje L. plantarum, którego wiele szczepów ma korzystne właściwości przy kłopotach z funkcjonowaniem jelit.Aby probiotyk mógł pozytywnie wpływać na Twoje jelita potrzebuje prebiotyku, czyli pożywki, stymulującej jej namnażanie. Tu z pomocą przychodzą produkty bogate w błonnik, inulinę i fruktooligosacharydy. Włączyć do swojej diety należy czosnek, por, cebulę, pomidory, aloes, szparagi, siemię lniane, miód, jabłka, strączki.

Probiotyk + prebiotyk= symbiotyk

Probiotyki mają następujące działanie prozdrowotne:

• obniżanie frakcji cholesterolu LDL we krwi;
• utrzymywanie odpowiedniej wartości pH w jelitach;
• łagodzenie objawów grzybicy pochwy;
• stymulacja układu immunologicznego;
• zwiększenie przyswajalności wapnia;
• niska kaloryczność;
• łagodzenie objawów wrzodów żołądka;
• wspomaganie leczenia nietolerancji laktozy;
• próchnicy zębów;
• i wiele innych.

Dlaczego na zaburzenia flory bakteryjnej tak bardzo narażeni są sportowcy wyczynowi i osoby poważnie przetrenowane? To pytanie bardzo często pada na moich konsultacjach.

Dzieje się tak gdyż intensywny wysiłek fizyczny powoduje podwyższenie przepływu krwi do mięśni szkieletowych co prowadzi do zmniejszonego dostarczenia składników odżywczych, krwi i tlenu do jelit przy jednoczesnej niedostatecznej eliminacji metabolitów z komórek.

Powoduje to obniżenie pH oraz powstanie stresu oksydacyjnego czyli wzmożonym powstawaniem reaktywnych form tlenu (RFT) popularnie nazywanych wolnymi rodnikami. Intensywne i niekontrolowane powstawanie wolnych rodników prowadzi do zwiększonej ilości uszkodzeń błony komórkowej, białek (denaturacja) oraz kwasów nukleinowych.

Jeżeli taka sytuacja będzie miała miejsce to zaobserwujemy negatywny wpływ na działanie całego organizmu, a tym samym występowanie dysbiozy mikrobiomu jelitowego.

Bardzo istotnym problemem jest nadużywanie przez społeczeństwo, w tym też sportowców (tu ze względu na tzw. wysiłkowe zarzucanie żółci co może powodować zgagę) przyjmowanie leków hamujących wytwarzanie kwasu solnego przez żołądek – tzw.IPP lub leków przeciwbólowych, a także antybiotyków. Ma to destrukcyjny wpływ na funkcjonowanie bariery jelitowej, złaszcza przy długotrwałym ich przyjmowaniu. W zbliżony sposób może działać zmiana motoryki jelit lub długotrwałe odwodnienie organizmu. W takim wypadku przestrzeń międzykomórkowa staje się “otwartą droga – a wręcz autostradą”, po której przemieszczają się patogenne drobnoustroje rozpoczynając odpowiedź immunologiczną oraz powstawanie wolnych rodników. U zawodników najczęściej spotykanym symptomem uszkodzenia bariery jelitowej są powracające i ciężkie do zaleczenia infekcje, choroby autoimmunologiczne czy reakcje alergiczne. Dlatego nie można bagatelizować pierwszych problemów z układem pokarmowym, gdyż mogą one poważnie zahamować lub nawet przerwać rozwój kariery sportowej.

Wiele badań klinicznych potwierdza przydatność stosowania probiotyków u sportowców oraz ludzi aktywnych fizycznie. Stosowanie probiotyków należy do jednych z zaleceń dietetycznych Polskiego Komitetu Olimpijskiego. Według ich najnowszego raportu profilaktyczne przyjmowanie probiotyków zalecane jest u wszystkich sportowców, a szczególnie wśród biegaczy, triathlonistów, kolarzy oraz wioślarzy, a także przy zaburzeniach przewodu pokarmowego (wzdęciach, biegunkach, nudnościach, zespole jelita nadwrażliwego), antybiotykoterapii, przyjmowaniu niesteroidowych leków przeciwzapalnych oraz inhibitorów pompy protonowej.

Coraz częściej dyskutuje się o wpływie niektórych probiotyków na wydolność sportową. Aktualne dane są obiecujące, ale ograniczone. Rozważa się przede wszystkim wpływ probiotyków na wydolność w mechanizmach takich jak:

• poprzez poprawę funkcjonowania układu pokarmowego, szczególnie poprzez zmniejszenie dolegliwości żołądkowo-jelitowych oraz zmniejszenie przepuszczalności jelitowej;
• korzystne modulowanie funkcjonowania układu immunologicznego i dzięki temu zmniejszenie infekcji wirusowych i bakteryjnych, szczególnie górnych dróg oddechowych, które często dotykają sportowców wytrzymałościowych, zmniejszenie stanu zapalnego i uszkodzeń mięśni podczas wyczerpujących ćwiczeń.

W tym kierunku jest prowadzone wiele badań. Średnio w 10 z 15 badań wykazano korzystne zmiany w markerach odpornościowych i zapalnych przy stosowaniu probiotyków. Podobnie ostatni przegląd badań dotyczących wpływu probiotyków na zakażenia wirusowe dróg oddechowych wykazał, że w 28 spośród 33 badań wykazano korzystne efekty.

Ciąg dalszy artykułu znajdziecie w “Sport a probiotyki (2)”

Dr Katarzyna Karpińska, Dietetyk