Sport a probiotyki (2)
Najnowsze badania z udziałem sportowców najczęściej obejmują wpływ wieloszczepowych probiotyków na jakość życia sportowców i ludzi bardzo aktywnych oraz analizę działania poszczególnych szczepów i tak np.:
rhamnosus LLG ATCC 53103 podawane w napoju mlecznym przez 12 tygodni grupie maratończyków (n = 141) zmniejszyło średnią ilość dni z objawami z przewodu pokarmowego z 4,3 do 2,9 dni.
fermentum VRI-003 PCC podawane grupie aktywnych osób (n = 88) zmniejszyło częstotliwość objawów (ilość epizodów 1,01 vs 0,49) ze strony układu pokarmowego, natężenie (w 3-stopniowej skali 1,31 vs 1,78) oraz czas ich trwania (3,3 vs 1,3 dnia).
Warto zwrócić uwagę zwłaszcza na dwa probiotyki: L. plantarum 299v (DSM 9843) oraz mieszankę probiotyków VSL#3. Badania z randomizacją wykazały, że L. plantarum 299v zmniejsza dotkliwość i częstotliwość bólu brzucha oraz reguluje częstotliwość oddawania stolca.
Skuteczność probiotyków VSL#3 (S. thermophilus DSM 24731, B. breve DSM 24732, B. longum DSM 24736, B. infantis DSM 24737, L. acidophilus DSM 24735, L. plantarum DSM 24730, L. paracasei DSM 24733, L. delbrueckii subsp. bulgaricus DSM 24734) jest również wielokrotnie potwierdzona w literaturze.
Rola probiotyków w kształtowaniu odporności
Jelita człowieka są miejscem, w którym gromadzi się około 75% komórek limfatycznych z całego organizmu, wchodzą one w skład tzw. GALT (z ang. gut-associated lymphoid tissue). W jelicie komórki układu immunologicznego oddziałują i komunikują się ze znajdującymi się tam bakteriami. W ten sposób bakterie jelitowe mogą korzystnie lub niekorzystnie modulować funkcjonowanie układu immunologicznego, np. wpływając na ilość prozapalnych i przeciwzapalnych cytokin. Tak powstała koncepcja, że podanie probiotyków może korzystnie wpływać na odporność sportowców.
Liczne są badania w tym obszarze i większość sugeruje zmniejszoną zapadalność na infekcje po wprowadzeniu suplementacji. Poniżej wymieniono szczepy, które badano pod kątem ich wpływu na częstotliwość i dotkliwość infekcji.
rhamnosus LLG ATCC 53103 podawane w napoju mlecznym przez 12 tygodni grupie maratończyków (n = 141) zwiększyło o kilka dni średnią, kiedy biegacze czuli się zdrowi (79 vs 73 dni).
fermentum VRI-003 PCC podawane przez 4 miesiące grupie biegaczy długodystansowych (n = 20) zmniejszyło o ponad połowę ilość dni z objawami ze strony układu oddechowego (72 vs 30 dni).
fermentum VRI-003 PCC podawane grupie aktywnych osób (n = 88) zmniejszyło o 31% obciążenie chorobami.
lactis Bl-04 podawane grupie aktywnych osób (n = 465) zmniejszyło ilość infekcji górnych dróg oddechowych o 27% w porównaniu do placebo.
gasseri KS-13, B. bifidum G9-1, B. longum MM-2 podawane grupie zawodników rugby (n = 30) w badaniu krzyżowym zmniejszyło ilość dni z infekcjami górnych dróg oddechowych prawie o połowę.
Bezpośredni wpływ probiotyków na wydolność sportową
Niektórzy badacze zakładają, że wpływ probiotyków na wydolność może polegać na zmianie w profilu cytokin pro- i przeciwzapalnych. Shing i wsp. w 2014 r. opublikowali wyniki interesujących badań sugerujących pozytywny wpływ probiotyków na wydolność. Wytrenowanych biegaczy (n = 10) poddano dwukrotnie próbie wydolności w postaci czasu do wyczerpania (z ang. time to fatigue). Badanie miało charakter krzyżowy, było podwójnie zaślepione, a okresy suplementacji były przedzielone okresem wypłukania (z ang. wash-out).
Po 4-tygodniowym przyjmowaniu probiotyków (Lactobacillus rhamnosus CUL 63, Lactobacillus casei CUL 07, Lactobacillus acidophilus, Lactobacillus plantarum CUL 66, Lactobacillus fermentum CUL 67, Bifidobacterium animalis subsp. lactis CUL 34, Bifidobacterium breve CUL 69, Bifidobacterium bifidum CUL 20, Streptococcus thermophilus CUL 68) czas do wyczerpania organizmu w upalnych warunkach (38oC) wzrósł o niemal 5 minut. Jednocześnie parametry świadczące o zwiększonej przepuszczalności jelit (stężenie LPS i test laktuloza-mannitol) zmniejszyły się.
W 2016 r. ukazały się również wyniki badań autorstwa Jagera i wsp.. W pierwszym doświadczeniu prowadzonym na grupie wytrenowanych mężczyzn (n = 15) badacze stwierdzili, że podczas 3 tygodni wyczerpujących ćwiczeń poziom interleukiny 6 był niższy podczas przyjmowania probiotyku (S. thermophilus FP4 i B. breve BR03)18. Zauważono też korzystny wpływ na zakres ruchu oraz nieistotne statystycznie obniżenie kinazy kreatynowej, co może świadczyć o mniejszym uszkodzeniu mięśni.
W innym badaniu przeprowadzonym na grupie rekreacyjnie trenujących mężczyzn (n = 29) stwierdzono, że podawanie przez dwa tygodnie białka serwatkowego (20 g) razem z probiotykami (Bacillus coagulans GBI-30) skutkuje szybszą regeneracją po sesji wyczerpujących ćwiczeń w porównaniu do podawania samego białka. Regenerację badano przy wykorzystaniu własnych odczuć pacjentów, poziomu kinazy kreatynowej i mocy uzyskiwanej w teście Wingate. W 72 godzinie po sesji ćwiczeń poziom kinazy kreatynowej był w mniejszym stopniu podniesiony po przyjmowaniu probiotyków (+137,7% vs 266,8%), a moc uzyskana w teście Wingeta w mniejszym stopniu obniżona (-5,3% vs -39,8% wat). Te badania sugerują, że z probiotyków powinni korzystać sportowcy poddani silnym bodźcom treningowym lub wręcz przetrenowani.
Podsumowując niezaprzeczalnym faktem jest to że codzienne życie, stres, złe odżywianie, nadmierny wysiłek pogarsza nasz stan flory bakteryjnej jelit co powoduje pogorszenie stanu zdrowia na wielu płaszczyznach. Z badań wynika, że nieodzownym elementem funkcjonowania sportowców wyczynowych i w wielu przypadkach osób aktywnych niezbędna będzie suplementacja odpowiednią florą bakteryjną, by nie doprowadzać do stanów patologicznych w naszym organizmie.
Dr Katarzyna Karpińska, Dietetyk
