Wspomaganie układu pokarmowego przy nietolerancji laktozy

Nietolerancja laktozy, będąca skutkiem braku lub niedoboru enzymu trawiącego cukier mleczny, jest jedną z najczęściej występujących nietolerancji pokarmowych. Niewystarczająca aktywność tego enzymu – laktazy – powoduje, że laktoza, której źródłem są głównie produkty mleczne, nie może zostać rozłożona. Ulega ona fermentacji w jelicie grubym, wywołując nieprzyjemne dolegliwości, takie jak np. bóle brzucha, biegunki, wzdęcia czy nudności.

Rodzaje nietolerancji laktozy

Bywa, choć bardzo rzadko, że nietolerancja jest wynikiem alaktazji – wrodzonego, całkowitego braku aktywności laktazy, uwarunkowanego genetycznie. Jednak najczęściej nietolerancja pojawia się w wieku dojrzewania lub u dorosłych (hipolaktazja dorosłych). W tym przypadku z wiekiem obniża się aktywność lub dochodzi do zmniejszenia produkcji laktazy. Nietolerancja laktozy może być również skutkiem urazów czy przebytych chorób. Mówimy wówczas o nietolerancji wtórnej, związanej przeważnie z uszkodzeniem błony śluzowej jelita.

Źródła laktozy w diecie

Źródłem laktozy w diecie jest przede wszystkim słodkie mleko (m.in. krowie, kozie, owcze), przetwory mleczne oraz produkty na bazie mleka. Trzeba jednak uważać, ponieważ laktozę zawierają również produkty, które mogą wydawać się bezpieczne, ponieważ nie są wytwarzane z mleka. Laktoza stosowana jest np. jako dodatek do produkcji pieczywa, przy produkcji słodyczy, a także wyrobów mięsnych – tutaj laktoza dodawana jest, by poprawić ich smak, konsystencję lub zapach. Wykorzystywana jest przy produkcji różnego rodzaju polepszaczy smaku, składników aromatycznych oraz substancji słodzących. Warto również uważać sięgając po niektóre leki – w przemyśle farmaceutycznym cukier mlekowy stosuje się jako nośnik dla substancji czynnych. W miarę bezpieczne są niektóre twarde sery, które mogą w ogóle nie zawierać laktozy, oraz mleko fermentowane (jogurty, kefiry) – mają niewiele laktozy, a ponadto zawierają bakterie probiotyczne, które pomagają ją rozłożyć.

Dieta przy nietolerancji laktozy

O ile w przypadku wrodzonej nietolerancji konieczna jest całkowita eliminacja z diety produktów z laktozą, tak przy niedoborze laktazy warto dostosować dietę do stopnia nasilenia objawów. Można spożywać mleko, pod warunkiem rozłożenia dziennej, niewielkiej dawki na kilka małych porcji. Jeżeli natomiast nawet małe porcje mleka powodują nieprzyjemne objawy, warto sięgnąć np. po mleko sojowe, które nie zawiera laktozy, a jednocześnie jest dobrym źródłem białka, witaminy B2 i B12. Przed spożyciem mleka lub produktów mlecznych można także przyjmować preparaty, które zawierają laktazę. Innym sposobem na złagodzenie objawów nietolerancji laktozy jest spożywanie mleka w połączniu z innymi produktami, które długo przebywają w przewodzie pokarmowym. Dzięki temu laktaza może dłużej działać na cukier mlekowy.

Probiotyki przy nietolerancji laktozy

Przy nietolerancji laktozy warto sięgać po probiotyki. Naturalnymi probiotykami są np. mleczne napoje fermentowane, takie jak kefiry, jogurty czy maślanki. Zawierają one żywe kultury dobroczynnych bakterii, które produkują laktazę i pomagają w rozkładaniu cukru mlekowego. Ich spożywanie może być istotne przy wyrównywaniu niedoborów wynikające z wyeliminowania z diety innych produktów mlecznych. Należy jednak uważać i dokładnie czytać etykiety, ponieważ niektórzy producenci dodają do jogurtów mleko w proszku. Bezpieczne będzie na pewno włączenie do diety sprawdzonych preparatów probiotycznych bez laktozy, zawierających odpowiednie szczepy bakterii probiotycznych. Utrzymują one równowagę mikroflory jelitowej, wspierają pracę jelit i pomagają w zwalczaniu mikroorganizmów patogennych.